-
1 bellum
bellum, ī, n. ( aus duellum [w. s.]; eig. der Zweikampf, dah.) I) der Krieg, A) eig.: domesticum, Cic.: intestinum, Liv.: domesticum et intestinum, post hominum memoriam crudelissimum ac maximum, Cic.: bella domestica et externa, Cic.: b. sociale, Liv.: piraticum, Varr. u. Cic.: b. civile, Cic.: navale, Cic.: terrestre, Liv.: iustum, pium, iustum piumque, Liv.: impium, Liv.: segne, Liv.: grave et periculosum, Cic.: acerbum, Cic.: cruentum, Vell.: internecivum, Liv.: sumptuosum, Liv.: inexpiabile, Flor.: Africum, s. Āfricus: Africanum, Parthicum, transalpinum, Hispaniense, Cic.: b. Peloponnesiacum, Cic., Peloponnesium, Nep.: b. Iugurthinum, Hor.: Punicum, Cic. – bellum Samnitium, mit den S., Liv.: bella trium regum, mit drei K., Liv.: bellum Romanorum cum Philippo, Liv.: novum cum Antiocho instabat bellum, Liv. – exitus erant bellorum aut mites aut necessarii, Cic.: omnium bellorum terrā marique quies, Liv. – abesse bello, Liv., toto bello, Caes.: alqm mittere ad bellum, Sall. fr.: proficisci ad od. in bellum, s. pro-ficīscor: b. facere, s. facio no. I, B, 1, β: b. concitare, excitare, suscitare, Cic.: b. concire, Liv.: b. movere, commovere, Cic.: b. conflare, Cic.: b. moliri, Liv.: de bello cogitare, Caes.: ad b. animum intendere, Sall.: totus et mente et animo in bellum insisto, Caes.: in bellum incumbere, Caes. – b. parare od. comparare, Cic.: b. apparare, Nep.: b. moliri, Liv. epit., b. moliri animo, Vell., b. moliri adversus alqm, Liv. epit.: b. instruere, b. facere atque instruere, Cic. – b. nuntiare, b. denuntiare, b. indicere, b. denuntiare et indicere, Cic. (u. so indicta finitimis bella et gesta cum civibus, Sen.). – b. capessere, Liv. u. Curt. (s. Mützell Curt. 3, 2 [4], 2): b. consciscere, Liv. – b. suscipere, Cic.: b. sumere, Sall., sumere cum alqo, Liv.: b. incipere, Sall. u. Liv.: b. coepisse adversus alqm, Liv.: b. inchoare, Cic.: b. inire cum alqo, Liv.: belli initium facere, Sall., od. capere, Caes.: belli civilis initia invitum suscipere, extrema non libenter persequi, Cic. – alci bellum cum alqo contrahere, Liv.: b. lacessere, Cic.: b. intendere, Liv.: bello tentare, Cic.: b. pace mutare, Sall. – b. alci inferre, Cic.: b. inferre contra patriam, Cic.: b. inferre in provinciam, Cic.: bello persequi alqm, Cic. – b. administrare, b. agere, b. gerere, s. ad-ministro, ago, 1. gero. – b. prorogare, Cic. – b. patientiā suā alere, Cic.: b. alere et fovere omnibus consiliis, Liv.: bellum se ipsum alit, Liv.: bellum adiuvare viribus suis, Liv. – b. coquere, Liv. – b. ducere (in die Länge ziehen), Caes.: b. trahere, Cic. – b. ponere, Sall. u. Liv., od. deponere, Cic.: b. componere, Cic.: b. omittere, Liv., belli consilia omittere, Liv. – b. conficere, ambulando conficere, Cic.: b. patrare, Sall.: bellum perficere, Liv.: b. profligare, Tac.: profligatum bellum ac paene sublatum, Cic.: b. non modo restinctum, sed etiam inflammatum, Cic. – b. exstinguere, b. restinguere, b. delere, Cic.: b. affectum et, vere ut dicam, paene confectum videmus, Cic. – belli consilium renovare, Caes.: bellum renovare, b. redintegrare, Cic.: b. instaurare, Liv. – bellum differre, Liv.: bellum continuare, Liv. – tumultum ex tumultu, bellum ex bello serere, Sall. fr.: bella ex bellis serere, Liv. – b. impendet, Cic., od. imminet, Liv.: b. ante portas est, Liv.: incidit (es tritt ein, bricht aus) id bellum, Cic., Caesarianum civile bellum, Nep. – b. exsistit, Cic.: b. oritur, b. exoritur, b. nascitur, Cic.: b. exardescit, Liv.: convenientes manus dissipare, ne quod belli initium nasceretur, Caes.: b. renascitur, Cic., od. redit, Liv.: bellum ad Trebiam consistit, kommt vorläufig zum Stehen, Liv. – bello ardet Syria, Cic. – bella erunt (es wird geben), Verg. – in bello, im Kriege, Cic.: in bello... in pace, Sall. u. Liv.: in pace... in bello, Sen. rhet.: in bello praedonum, Cic.: in bello Philippi, Liv.: in civili bello, Cic.: in eo bello, Liv. (vgl. Fabri Liv. 23, 46, 6. Kühnast Liv. Synt. S. 180 f.): mit einem Genet. od. Adjekt. auch bl. bello, wie bello Romanorum, Cic.: Pyrrhi bello, mit P., Cic.: u. so bello Antiochi, Aur. Vict.: Veienti bello, Cic.: bello Romano, Africo, Liv.: trium regum bellis, Liv.: eo bello, Liv.: bello, quo etc., Liv. (vgl. Fabri Liv. 23, 46, 6. Kühnast Liv. Synt. S. 181). – u. der Lokativ. belli = im Kriege, Ter. heaut. 112. Cic. de rep. 2, 56. – beide (bello u. belli) gew. verb. mit domi, wie vel domi vel belli, Cic.: vel belli vel domi, Apul.: od. belli domique, domi bellique, bello domique, domi belloque, Liv.; vgl. Drak. Liv. 1, 34, 12. Alschefski Liv. 9, 26. p. 517, 8. – inter pacem et bellum medium nihil, Cic.: bellum aliquando sine tumultu; at sine bello tumultus numquam, Cic.: ubi ad bellum et castra ventum sit, Cic.: fassus est, non proelio modo se, sed bello victum, Liv.: Thucydides res gestas et bella narrat et proelia, Cic. – B) übtr.: b. tribunicium, Streit, Gezänk mit den Tr., Liv.: b. indicere philosophis, Cic.: cum omnibus improbis aeternum b. esse susceptum, Cic.; vgl. bellum gerimus, sed non pari condicione, contra arma verbis, Cic. – bellum intestinum ab uxore contra me comparatum, Rutil. Lup. – miluo est quoddam b. quasi naturale cum corvo, Cic. – II) meton.: a) wie urspr. πόλεμος, Treffen, Kampf, Schlacht, im Sing. b. Enn., Sall. u.a. Histor.: im Plur. b. Verg. u.a. Dichtern, s. die Auslgg. zu Sall. Cat. 9, 4. Drak. Liv. 3, 61, 2. Mützell Curt. 3, 10 (25), 3. v. 118. Benecke Iustin. 2, 12, 23. Paucker De latin. scriptt. hist. Aug. p. 137. Deder. Dict. 2, 4 u. 38. Thiel Verg. Aen. 2, 439. – b) Plur. bella, Kriegsmassen = Massen Kriegsvölker, Danubius duratus glacie ingentia tergo bella transportat, Plin. pan. 12, 3.
-
2 bellum
bellum, ī, n. ( aus duellum [w. s.]; eig. der Zweikampf, dah.) I) der Krieg, A) eig.: domesticum, Cic.: intestinum, Liv.: domesticum et intestinum, post hominum memoriam crudelissimum ac maximum, Cic.: bella domestica et externa, Cic.: b. sociale, Liv.: piraticum, Varr. u. Cic.: b. civile, Cic.: navale, Cic.: terrestre, Liv.: iustum, pium, iustum piumque, Liv.: impium, Liv.: segne, Liv.: grave et periculosum, Cic.: acerbum, Cic.: cruentum, Vell.: internecivum, Liv.: sumptuosum, Liv.: inexpiabile, Flor.: Africum, s. Africus: Africanum, Parthicum, transalpinum, Hispaniense, Cic.: b. Peloponnesiacum, Cic., Peloponnesium, Nep.: b. Iugurthinum, Hor.: Punicum, Cic. – bellum Samnitium, mit den S., Liv.: bella trium regum, mit drei K., Liv.: bellum Romanorum cum Philippo, Liv.: novum cum Antiocho instabat bellum, Liv. – exitus erant bellorum aut mites aut necessarii, Cic.: omnium bellorum terrā marique quies, Liv. – abesse bello, Liv., toto bello, Caes.: alqm mittere ad bellum, Sall. fr.: proficisci ad od. in bellum, s. proficiscor: b. facere, s. facio no. I, B, 1, β: b. concitare, excitare, suscitare, Cic.: b. concire, Liv.: b. movere, commovere, Cic.: b. conflare, Cic.: b. moliri, Liv.: de bello cogitare, Caes.: ad b. animum intendere, Sall.: totus et mente et animo in bellum insisto, Caes.: in bellum incumbere, Caes. – b. parare od. comparare,————Cic.: b. apparare, Nep.: b. moliri, Liv. epit., b. moliri animo, Vell., b. moliri adversus alqm, Liv. epit.: b. instruere, b. facere atque instruere, Cic. – b. nuntiare, b. denuntiare, b. indicere, b. denuntiare et indicere, Cic. (u. so indicta finitimis bella et gesta cum civibus, Sen.). – b. capessere, Liv. u. Curt. (s. Mützell Curt. 3, 2 [4], 2): b. consciscere, Liv. – b. suscipere, Cic.: b. sumere, Sall., sumere cum alqo, Liv.: b. incipere, Sall. u. Liv.: b. coepisse adversus alqm, Liv.: b. inchoare, Cic.: b. inire cum alqo, Liv.: belli initium facere, Sall., od. capere, Caes.: belli civilis initia invitum suscipere, extrema non libenter persequi, Cic. – alci bellum cum alqo contrahere, Liv.: b. lacessere, Cic.: b. intendere, Liv.: bello tentare, Cic.: b. pace mutare, Sall. – b. alci inferre, Cic.: b. inferre contra patriam, Cic.: b. inferre in provinciam, Cic.: bello persequi alqm, Cic. – b. administrare, b. agere, b. gerere, s. administro, ago, gero. – b. prorogare, Cic. – b. patientiā suā alere, Cic.: b. alere et fovere omnibus consiliis, Liv.: bellum se ipsum alit, Liv.: bellum adiuvare viribus suis, Liv. – b. coquere, Liv. – b. ducere (in die Länge ziehen), Caes.: b. trahere, Cic. – b. ponere, Sall. u. Liv., od. deponere, Cic.: b. componere, Cic.: b. omittere, Liv., belli consilia omittere, Liv. – b. conficere, ambulando conficere, Cic.: b. patrare, Sall.: bellum perficere, Liv.: b. profligare, Tac.: profligatum bellum ac paene sublatum, Cic.: b. non————modo restinctum, sed etiam inflammatum, Cic. – b. exstinguere, b. restinguere, b. delere, Cic.: b. affectum et, vere ut dicam, paene confectum videmus, Cic. – belli consilium renovare, Caes.: bellum renovare, b. redintegrare, Cic.: b. instaurare, Liv. – bellum differre, Liv.: bellum continuare, Liv. – tumultum ex tumultu, bellum ex bello serere, Sall. fr.: bella ex bellis serere, Liv. – b. impendet, Cic., od. imminet, Liv.: b. ante portas est, Liv.: incidit (es tritt ein, bricht aus) id bellum, Cic., Caesarianum civile bellum, Nep. – b. exsistit, Cic.: b. oritur, b. exoritur, b. nascitur, Cic.: b. exardescit, Liv.: convenientes manus dissipare, ne quod belli initium nasceretur, Caes.: b. renascitur, Cic., od. redit, Liv.: bellum ad Trebiam consistit, kommt vorläufig zum Stehen, Liv. – bello ardet Syria, Cic. – bella erunt (es wird geben), Verg. – in bello, im Kriege, Cic.: in bello... in pace, Sall. u. Liv.: in pace... in bello, Sen. rhet.: in bello praedonum, Cic.: in bello Philippi, Liv.: in civili bello, Cic.: in eo bello, Liv. (vgl. Fabri Liv. 23, 46, 6. Kühnast Liv. Synt. S. 180 f.): mit einem Genet. od. Adjekt. auch bl. bello, wie bello Romanorum, Cic.: Pyrrhi bello, mit P., Cic.: u. so bello Antiochi, Aur. Vict.: Veienti bello, Cic.: bello Romano, Africo, Liv.: trium regum bellis, Liv.: eo bello, Liv.: bello, quo etc., Liv. (vgl. Fabri Liv. 23, 46, 6. Kühnast Liv. Synt. S. 181). – u. der Lokativ. belli = im Kriege, Ter. heaut. 112. Cic.————de rep. 2, 56. – beide (bello u. belli) gew. verb. mit domi, wie vel domi vel belli, Cic.: vel belli vel domi, Apul.: od. belli domique, domi bellique, bello domique, domi belloque, Liv.; vgl. Drak. Liv. 1, 34, 12. Alschefski Liv. 9, 26. p. 517, 8. – inter pacem et bellum medium nihil, Cic.: bellum aliquando sine tumultu; at sine bello tumultus numquam, Cic.: ubi ad bellum et castra ventum sit, Cic.: fassus est, non proelio modo se, sed bello victum, Liv.: Thucydides res gestas et bella narrat et proelia, Cic. – B) übtr.: b. tribunicium, Streit, Gezänk mit den Tr., Liv.: b. indicere philosophis, Cic.: cum omnibus improbis aeternum b. esse susceptum, Cic.; vgl. bellum gerimus, sed non pari condicione, contra arma verbis, Cic. – bellum intestinum ab uxore contra me comparatum, Rutil. Lup. – miluo est quoddam b. quasi naturale cum corvo, Cic. – II) meton.: a) wie urspr. πόλεμος, Treffen, Kampf, Schlacht, im Sing. b. Enn., Sall. u.a. Histor.: im Plur. b. Verg. u.a. Dichtern, s. die Auslgg. zu Sall. Cat. 9, 4. Drak. Liv. 3, 61, 2. Mützell Curt. 3, 10 (25), 3. v. 118. Benecke Iustin. 2, 12, 23. Paucker De latin. scriptt. hist. Aug. p. 137. Deder. Dict. 2, 4 u. 38. Thiel Verg. Aen. 2, 439. – b) Plur. bella, Kriegsmassen = Massen Kriegsvölker, Danubius duratus glacie ingentia tergo bella transportat, Plin. pan. 12, 3. -
3 affectus
1. affectus, a, um, PAdj. m. Superl. (v. afficio), angetan, I) m. Abl. = mit etw. begabt, versehen, ausgerüstet, ausgestattet, virgis, spoliis, Plaut.: audaciā, Ter.: virtutibus, vitiis, Cic. – II) absol., irgendwie körperlich oder geistig »behaftet«: 1) körperlich, in einer gewissen Verfassung, einem gewissen Zustande befindlich, aufgelegt, beschaffen, eingerichtet, a) übh.: quomodo te offendo affectum, Ter.: num manus recte affecta (in einem fehlerfreien Zustande) est, cum in tumore est, Cic.: quemadmodum oculus conturbatus non est probe affectus (nicht gehörig im Stande) ad suum munus fungendum, Cic.: sic ad somnum proficisci corporibus affectis, ut etc., sich dem Schlafe in einer solchen Verfassung überlassen, Cic. – übtr., vom Himmel, quomodo affecto caelo compositisque sideribus (bei welchem Zustande des Himmels, bei welcher Stellung der Sterne, d.i. unter welcher Konstellation) quodque animal oriatur, Cic. – b) von nachteiliger Einwirkung, angegriffen, mitgenommen, leidend, geschwächt, erschöpft, zerrüttet, mulier, Plaut.: Caesarem graviter affectum iam videram, Cic.: iam quidem affectum (schwach) sed tamen spirantem adhuc Augustum reperit, Suet.: valetudine affectus, an der Gesundheit angegriffen, krank, Caes.: ultime affectus, Apul.: aetate od. senectute iam affectus, Cic.: affectā iam aetate, Cic.: corpo-————re aegro affectoque, Gell.: affecto eo, erkrankt, Liv. epit.: in corpore affecto vigebat vis animi, Liv.: Superl., hinc remiges firmissimi, illinc inopiā affectissimi, Vell. 2, 84, 1. – übtr., pars rei publicae male affecta, Cic.: civitas aegra et affecta, Cic.: affecta res familiaris, affectae res, zerrüttet, Liv.: affectae civitates, hart mitgenommene, Dict.: affecta alcis fides, der wankende Kredit, Tac.: affecti animi, der gesunkene Mut, Liv. – c) der Vollendung nahe (vgl. Gell. 3, 16, 17), aedificia et templa et alia fere multa, quae prope absoluta affectaque sunt, Gell. 15, 5, 2: bes. der Zeit nach, dem Ende nahe, zur Neige gehend, bellum affectum videmus, et, ut vere dicam, paene confectum, Cic.: bes. von den Jahreszeiten, aestate iam prope affectā, im Spätsommer, Cic. fr.: hieme affectā, Sil. – 2) geistig, in irgend einer Verfassung od. Stimmung befindlich, angegriffen, ergriffen, gestimmt, gesinnt, ita magis affectis animis iudicum quam doctis tua est a nobis tum accusatio victa, mehr durch Rührung der R., als durch Überzeugung, Cic.: quo modo sim affectus, Cic.: eodem modo erit sapiens affectus erga amicum, quo in se ipsum, Cic.: est miro quodam modo affectus, verstimmt, Cic.: affectos (die bekümmerten) animos recreavit, Cic. – ⇒ Compar. affectior, Quint. 12, 10, 45.————————2. affectus, ūs, m. (afficio), der durch äußere Eindrücke bewirkte körperliche od. geistige Zustand, I) der körperliche Zustand, die Verfassung, corporis affectus (Plur.), Cels. 3, 18 in. u. (ohne corporis) 2, 15 extr. – II) der geistige Zustand, die Verfassung, Stimmung des Gemüts, 1) im allg.: animi, Cic.: mentis, Ov. – absol. = der Gemütszustand, die Gemütsstimmung, die Regung des Herzens, die Empfindung, das Gefühl, tacitus, Ov.: publicus, öff. Stimmung, Sen.: intimi affectus mei, Sen.: matrum affectus, Tac.: veri affectus (Ggstz. affectus ficti et imitati), Quint. u. Tac.: hunc affectum adversus omnes habere, Sen.: dubiis affectibus errat, Ov. – 2) das erregte lebhafte Gefühl = die Aufwallung, die Gemütsbewegung, Leidenschaft (klass. animi motus od. commotio), griech. πάθος (vgl. Quint. 6, 2, 8. Gell. 1, 26, 10), amoris, avaritiae, metus affectus, Quint.: diversos affectus exprimere, flentis et gaudentis, Plin.: affectus erumpunt, frigescunt, languescunt, tepent u. dgl., Quint. – Insbes.: a) von heftigen Regungen (vgl. Sen. ep. 75, 10), die Leidenschaft = die Gier, das Verlangen, Plin. pan., Tac. u. Iuven. – b) von zärtlichen Regungen, die Leidenschaft = die zärtliche Neigung, das Wohlwollen, die Zärtlichkeit, Liebe, erga fratris filiam, Plin. ep.: affectum parentis exhibere, Plin. ep., od. praestare, Suet.: affectu omni dili-————Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > affectus
-
4 affectus [1]
1. affectus, a, um, PAdj. m. Superl. (v. afficio), angetan, I) m. Abl. = mit etw. begabt, versehen, ausgerüstet, ausgestattet, virgis, spoliis, Plaut.: audaciā, Ter.: virtutibus, vitiis, Cic. – II) absol., irgendwie körperlich oder geistig »behaftet«: 1) körperlich, in einer gewissen Verfassung, einem gewissen Zustande befindlich, aufgelegt, beschaffen, eingerichtet, a) übh.: quomodo te offendo affectum, Ter.: num manus recte affecta (in einem fehlerfreien Zustande) est, cum in tumore est, Cic.: quemadmodum oculus conturbatus non est probe affectus (nicht gehörig im Stande) ad suum munus fungendum, Cic.: sic ad somnum proficisci corporibus affectis, ut etc., sich dem Schlafe in einer solchen Verfassung überlassen, Cic. – übtr., vom Himmel, quomodo affecto caelo compositisque sideribus (bei welchem Zustande des Himmels, bei welcher Stellung der Sterne, d.i. unter welcher Konstellation) quodque animal oriatur, Cic. – b) von nachteiliger Einwirkung, angegriffen, mitgenommen, leidend, geschwächt, erschöpft, zerrüttet, mulier, Plaut.: Caesarem graviter affectum iam videram, Cic.: iam quidem affectum (schwach) sed tamen spirantem adhuc Augustum reperit, Suet.: valetudine affectus, an der Gesundheit angegriffen, krank, Caes.: ultime affectus, Apul.: aetate od. senectute iam affectus, Cic.: affectā iam aetate, Cic.: corpore aegro affectoque, Gell.: affecto eo, erkrankt, Liv. epit.: in corpore affecto vigebat vis animi, Liv.: Superl., hinc remiges firmissimi, illinc inopiā affectissimi, Vell. 2, 84, 1. – übtr., pars rei publicae male affecta, Cic.: civitas aegra et affecta, Cic.: affecta res familiaris, affectae res, zerrüttet, Liv.: affectae civitates, hart mitgenommene, Dict.: affecta alcis fides, der wankende Kredit, Tac.: affecti animi, der gesunkene Mut, Liv. – c) der Vollendung nahe (vgl. Gell. 3, 16, 17), aedificia et templa et alia fere multa, quae prope absoluta affectaque sunt, Gell. 15, 5, 2: bes. der Zeit nach, dem Ende nahe, zur Neige gehend, bellum affectum videmus, et, ut vere dicam, paene confectum, Cic.: bes. von den Jahreszeiten, aestate iam prope affectā, im Spätsommer, Cic. fr.: hieme affectā, Sil. – 2) geistig, in irgend einer Verfassung od. Stimmung befindlich, angegriffen, ergriffen, gestimmt, gesinnt, ita magis affectis animis iudicum quam doctis tua est a nobis tum accusatio victa, mehr durch Rührung der R., als durch Überzeugung, Cic.: quo modo sim affectus, Cic.: eodem modo erit sapiens affectus erga amicum, quo in se ipsum, Cic.: est miro quodam modo affectus, verstimmt, Cic.: affectos (die bekümmerten) animos recreavit, Cic. – / Compar. affectior, Quint. 12, 10, 45.
-
5 affectus
I.Affectus, Participium ab Afficior: vt Affectus poena. Cic. Qui est puni.\Quonam modo nunc te offendam affectam? Terent. En quel estat et disposition.\Quomodo sim affectus. Cic. En quel estat je suis, et comment je me porte.\Affectus ad munus fungendum. Cic. Disposé à faire son office.\Animo. Cic. Qui ha quelques passions en son esprit, comme joye, douleur, ennuy, etc. Passionné.\Artibus affectus animus. Cui opponitur, Inertiis affectus animus. Cic. Esprit qui ha des arts et du scavoir.\Beneficio. Cic. Qui a receu quelque plaisir ou bienfaict.\Magna desperatione affectus. Cic. Qui est en grand desespoir.\Difficultatibus. Cic. Qui ha des ennuis ou empeschements dont il ne se peult bonnement desmesler.\Honore. Cic. A qui on a faict quelque honneur.\Imperio. Cic. A qui on a baillé quelque magistrat ayant puissance de commander.\Inertiis affectus animus. Cui opponitur, Animus artibus affectus. Cic. Esprit ignorant de toutes bonnes arts.\Laetitia. Brutus Ciceroni. Resjouy.\Molestia ex aliqua re. Cic. Qui est molesté et fasché pour, ou de quelque chose.\Morbo. Cic. Malade, Vexé de maladie, Ohié par maladie.\Morte. Seruius Ciceroni. Tué.\Munere deorum. Cic. Qui a receu quelque bien de Dieu.\Pestilentia. Liu. Affligé de peste.\Praemiis. Cic. A qui on a donné quelque guerdon, loyer, ou remuneration.\Senectute. Cic. Vieil.\Solicitudine. Caes. Qui est en grand soulci.\Affecta sterilitate terra. Colu. Faicte sterile, Affligee de sterilité.\Valetudine optima. Cic. Qui est en bonne santé.\Virtutibus affectus animus. Cic. Garni de vertus, ou Addonné à vertus.\Vitiis. Cic. Vitieux, Subject à vices.\Affecta ac prostrata respublica. Cic. Si affligee et si basse, qu'elle n'en peult plus.\Bellum affectum videmus, et pene confectum. Cic. Presque mis à fin, presque achevé.\AEstas affecta. Cic. L'este presque fini.\Affecta aetas. Cic. Aage passe, Vieillesse.\Animos affectos recreare. Liu. Les courages affoiblis et faillis.\Quomodo caelo affecto animal oriatur. Cic. En quelle disposition estant le ciel.\Corpus affectum. Liu. Mal disposé, Debilité, Travaillé, Interessé, Ohié.\Affectum malis medicamentis corpus. Cels. Corrompu et gasté.\Corpora sic affecta. Cic. Ainsi disposez.\Affecta tabo corpora. Liu. Infectez de corruption.\Affecta fides. Tacit. Le credit et la foy d'aucun fort esbranlee, et en grand danger d'estre perdue.\Hyems affecta. Sil. Ital. L'yver presque fini.\Opes affectae. Tacit. Richesses fort diminuees.\Res affectae. Li. Les affaires biens malades, Qui sont en mauvais estat.\Spes affecta. Valer. Flac. Esperance rompue et cassee.\Vires corporis affectae. Liu. Diminuees, Debilitees.\Auide sum affectus de fano. Cic. J'ay prins cela fort à cueur.\Grauiter affectus. Cic. En tres mauvais estat.\Male affectus. Cic. Mal disposé, Qui est en mauvais estat, Ohié, Interessé de sa personne.\Varie sum affectus tuis literis. Cic. J'ay eu plusieurs et diverses passions, imaginations, et fantasies en l'esprit à cause de tes lettres.\Affectus quum absolute ponitur, fere accipitur pro Languente. Propert. Languissant.II.Affectus, huius affectus, Verbale. Affection, Passion.\Falsi affectus. Quintil. Affections contrefaictes.\Sani affectus. Senec. Affections temporees et modestes.\Tacito affectu laetari. Ouid. S'esjouir en secret, en soymesme.\Veri affectus. Quintil. Non point faincts et contrefaicts.\Aduocare affectum. Quintil. User de langage esmouvant les cueurs.\Assumere affectus. Quintil. Prendre en soy, Se revestir des passions et accidents d'esprit qui sont en un autre, comme de joye, douleur, etc.\Ficti et imitati affectus. Quintil. Faincts et contrefaicts.\Mollire affectus. Stat. Addoulcir.\Mouere affectus. Quintil. Esmouvoir.\Occupari affectibus. Quintil. Estre surprins.\Soluere affectus tristes. Quintil. Dissouldre, Desfaire, Rompre.\Tenere affectus. Senec. Contenir, Reprimer. -
6 affectus
I 1. a, umpart. pf. к afficio2. adj.a. ad suum munus fungendum C — способный выполнять свою функцию2) вооружённый, снабжённый ( lictores affecti virgis Pl); наделённый ( vitiis C); одарённый ( virtutibus C); преисполненный ( audaciā Ter); обременённый, отягощённый, удручённый (aetate, senectute C)3) расположенный, настроенный ( aliquo modo erga aliquem C)4) поражённый, ослабленный, пошатнувшийся, нарушенный, пострадавшийvaletudine a. C — с пошатнувшимся здоровьем, ноoptimā valetudine a. C — пользующийся отличным здоровьемa. animus L — упавший дух5) кончающийся, идущий к концу, находящийся на исходеbellum affectum C — война, близящаяся к окончанию6) тронутый, растроганный ( litteris alicujus C)II affectus, ūs m. [ afficio ]1) состояние ( corporis CC)2) настроение, расположение, чувство (mentis O; animi C)3) переживание, душевное волнение, страсть, аффект (affectus sunt motus animi improbabiles, subiti et concitati Sen)4) любовь, нежность ( erga aliquem PJ)5) pl. любимые, дорогие ( carissimis orbatus affectibus Ap) -
7 confectus
[st1]1 [-] confectus, a, um: part. passé de conficio. [st1]2 [-] confectŭs, ūs, m.: confection.* * *[st1]1 [-] confectus, a, um: part. passé de conficio. [st1]2 [-] confectŭs, ūs, m.: confection.* * *Confectus, Participium: vt Confectus angore. Cic. Gasté et perdu d'angoisse et de chagrin, Usé et consumé d'ennuy.\Confectus caede. Senec. Tué.\Confectis aestiuis. Cic. Achevees.\AEuo confectus. Virgil. Fort vieil, Tout usé de vieillesse.\Confectus cibo. Cic. Qui est gasté par trop manger.\Calore et spiritu cocta et confecta quae in aluo sunt, in reliquum corpus diuiduntur. Cic. Digerez.\Flammis confecta. Valer. Flac. Corrompue et gastee de feu.\Senecta confectus. Ouid. Rompu et cassé de vieillesse.\Vino, lustrisque confectus. Cic. Rompu et cassé d'yvrongneries et paillardises, Usé et miné.\Bellum affectum, et pene confectum. Cic. Presque achevee.\Cibus confectus. Cic. Digeré.\Ciuitas ab aliquo confecta. Cic. Destruicte et gastee.\Forma confecta macie. Virgil. Visaige deffiguré et deffaict de maigreté.\Munus confectum carmine. Catul. Composé en vers.\Confecta res est. Cic. C'est faict de l'Italie, Tout est perdu. -
8 adfectus (affectus)
[st1]1 [-] adfectus, a, um: part.-adj. de adficio. - compar. Quint. 12, 10, 45; superl. Vell. 2, 84, 1. a - pourvu de, doté de. - lictores adfecti virgis, Plaut. As. 575: licteurs munis de verges. - beneficio adfectus, Cic. Verr. 3, 42: objet d'une faveur. - vitiis adfectus, Cic. Mur. 13 ; pourvu de vices. - virtutibus adfectus, Cic. Planc. 80: doté de vertus. - optuma valetudine adfectus, Cic. Tusc. 4, 81: pourvu d'une excellente santé. - affectus simili figurā, Lucr.: doué de la même figure. b - mis dans tel ou tel état, disposé. - oculus probe adfectus ad suum munus fungendum, Cic. Tusc. 3, 15: oeil convenablement disposé pour remplir ses fonctions. - quomodo caelo adfecto quodque animal oriatur, Cic. Div. 2, 98: [considérer] quel est l'état particulier du ciel quand naît chaque être vivant. - ut eodem modo erga amicum adfecti simus quo erga nosmet ipsos, Cic. Lae. 56: que nous soyons disposés à l'égard de l'ami comme à l'égard de nous-mêmes (avoir les mêmes sentiments pour...). - manus recte affecta, Cic.: main en bon état. - eodem modo affectus erga... Cic.: animé des mêmes sentiments pour... c - mal disposé, atteint, affecté, affaibli. - aetate adfectus, Cic. Cat. 2, 20: atteint par l'âge. - senectute adfectus, Cic. de Or. 3, 68: atteint par la vieillesse. - summa difficultate rei frumentariae adfecto exercitu, Caes. BG. 7, 17, 3: l'armée étant incommodée par suite de l'extrême difficulté du ravitaillement. - quem Neapoli adfectum graviter videram, Cic. Att. 14, 17, 2: [L. Caesar] que j'avais vu à Naples gravement malade. - in corpore adfecto vigebat vis animi, Liv. 9, 3, 5: dans un corps épuisé restait vivace la force de la pensée. - adfectae jam imperii opes, Tac. H. 2, 69: les finances impériales déjà entamées. - (Sicilia) sic adfecta visa est ut, Cic. Verr. 3, 47: (la Sicile) m'apparut en aussi mauvais état que... - tributum ex adfecta re familiari pendere, Liv. 5, 10, 9: prendre sur son patrimoine ruiné pour payer le tribut. - corpora affecta tabe, Liv.: corps atteint par la contagion. - animi affecti, Liv.: esprits abattus. - res affectae, Liv.: affaires désespérées. - affecta fides, Tac.: crédit ébranlé. - inopiā affectissimi, Vell.: épuisés par les privations. d - près de sa fin, dans un état avancé. - aetate adfecta, Cic. Verr. 4, 95: d'un âge à son déclin, d'un âge avancé. - bellum adfectum et paene confectum, Cic. Prov. 19: guerre déjà avancée et presque achevée. - affectā prope aestate, Cic.: presque sur la fin de l'été. - affectus senectute, Cic.: accablé par la vieillesse. [st1]2 [-] adfectŭs, ūs, m.: a - état (de l'âme), disposition (de l'âme). - adfectus animi, Cic.: disposition de l'âme. b - état physique, disposition du corps, affection, maladie, indisposition. - supersunt alii corporis adfectus, Cels. 3: il reste encore d'autres maladies. c - sentiment, émotion; désir violent, passion. - nec ignoro ceteros adfectus vix occultari, libidinem metumque et audaciam dare sui signa, Sen. Ir. 1: je sais que les sentiments se déguisent avec peine: l'incontinence, la peur, la témérité ont leurs indices. - dubiis adfectibus errat, Ov. M. 8, 473: elle flotte entre deux sentiments incertains. - nec immerito mihi videris hunc praecipue affectum pertimuisse, Sen. Ir. 1: et ce n'est pas sans raison que tu me donnes l'impression d'avoir redouté surtout cette passion. - ejus (= perorationis) duplex ratio est, posita aut in rebus aut in adfectibus, Quint. 6: cette péroraison présente deux aspects suivant qu'elle repose sur les faits ou qu'elle s'adresse aux passions. - muta animalia humanis adfectibus carent, Sen. Ir. 1: les animaux muets sont étrangers aux passions de l'homme. - ne quo affectu perrumperetur, Tac. An. 3: (impénétrable) au point de fermer son âme à toutes les impressions. d - affection, tendresse, amour. - affectum parentis exhibere, Plin. Ep.: témoigner l'affection d'un père. e - volonté. - affectu carent, Dig.: ils sont privés de volonté. -
9 adficio
af-fĭcĭo (better adf-), affēci (adf-), affectum (adf-), 3, v. a. [facio], to do something to one, i. e. to exert an influence on body or mind, so that it is brought into such or such a state (used by the poets rarely, by Hor. never).1.Aliquem.A.Of the body rarely, and then commonly in a bad sense:B.ut aestus, labor, fames, sitisque corpora adficerent,
Liv. 28, 15:contumeliis adficere corpora sua,
Vulg. Rom. 1, 24:non simplex Damasichthona vulnus Adficit,
Ov. M. 6, 255:aconitum cor adficit,
Scrib. Comp. 188:corpus adficere M. Antonii,
Cic. Phil. 3:pulmo totus adficitur,
Cels. 4, 7; with abl. of spec.:stomacho et vesicā adfici,
Scrib. Comp. 186. —In bon. part.:corpus ita adficiendum est, ut oboedire rationi possit,
Cic. Off. 1, 23.—More freq. of the mind:2.litterae tuae sic me adfecerunt, ut, etc.,
Cic. Att. 14, 3, 2:is terror milites hostesque in diversum adfecit,
Tac. A. 11, 19:varie sum adfectus tuis litteris,
Cic. Fam. 16, 2:consules oportere sic adfici, ut, etc.,
Plin. Pan. 90:adfici a Gratiā aut a Voluptate,
Cic. Fam. 5, 12; id. Mil. 29, 79:sollicitudo de te duplex nos adficit,
id. Brut. 92, 332:uti ei qui audirent, sic adficerentur animis, ut eos adfici vellet orator,
id. de Or. 1, 19, 87 B. and K.:adfici animos in diversum habitum,
Quint. 1, 10, 25.—With acc. and abl., to affect a person or (rarely) thing with something; in a good sense, to bestow upon, grace with; in a bad sense, to visit with, inflict upon; or the ablative and verb may be rendered by the verb corresponding to the ablative, and if an adjective accompany the ablative, this adjective becomes an adverb.—Of inanimate things (rare): luce locum adficiens, lighting up the place, Varr. ap. Non. p. 250, 2:3.adficere medicamine vultum,
Ov. Med. Fac. 67:factum non eo nomine adficiendum,
designated, Cic. Top. 24, 94:res honore adficere,
to honor, id. N. D. 1, 15, 38:non postulo, ut dolorem eisdem verbis adficias, quibus Epicurus, etc.,
id. Tusc. 2, 7, 18.—Very freq. of persons.(α).In a good sense:(β).Qui praedā atque agro adoreāque adfecit populares suos,
Plaut. Am. 1, 1, 38:quem sepulturā adficit,
buries, Cic. Div. 1, 27, 56:patres adfecerat gloriā,
id. Tusc. 1, 15, 34:admiratione,
id. Off. 2, 10, 37:voluptate,
id. Fin. 3, 11, 37:beneficio,
id. Agr. 1, 4, 13:honore,
id. Rosc. Am. 50, 147:laude,
id. Off. 2, 13, 47:nomine regis,
to style, id. Deiot. 5, 14:bonis nuntiis,
Plaut. Am. prol. 8:muneribus,
Cic. Fam. 2, 3; Nep. Ages. 3, 3:praemio,
Cic. Mil. 30, 82:pretio,
Verg. A. 12, 352:stipendio,
Cic. Balb. 27, 61.—In a bad sense: injuriā abs te adficior indignā, pater, am wronged unjustly, Enn. ap. Auct. ad Heren. 2, 24, 38; so Ter. Phorm. 5, 1, 3:I.Quantā me curā et sollicitudine adficit Gnatus,
id. ib. 2, 4, 1; so Cic. Att. 1, 18:desiderio,
id. Fam. 2, 12:timore,
to terrify, id. Quint. 2, 6:difficultate,
to embarrass, Caes. B. G. 7, 6:molestiā,
to trouble, Cic. Att. 15, 1:tantis malis,
Vulg. Num. 11, 15:maculā,
Cic. Rosc. Am. 39, 113:ignominiā,
id. ib. 39, 123:contumeliis,
Vulg. Ezech. 22, 7; ib. Luc. 20, 11:rerum et verborum acerbitatibus,
Suet. Calig. 2:verberibus,
Just. 1, 5:supplicio,
Cic. Brut. 1, 16; so Caes. B. G. 1, 27:poenā,
Nep. Hann. 8, 2:exsilio,
to banish, id. Thras. 3:morte, cruciatu, cruce,
Cic. Verr. 3, 4, 9:morte,
Vulg. Matt. 10, 21:cruce,
Suet. Galb. 9:ultimis cruciatibus,
Liv. 21, 44:leto,
Nep. Regg. 3, 2.—And often in pass.:sollicitudine et inopiā consilii,
Cic. Att. 3, 6:adfici aegritudine,
id. Tusc. 3, 7, 15:doloribus pedum,
id. Fam. 6, 19:morbo oculorum,
Nep. Hann. 4, 3:inopiā rei frumentariae,
Caes. B. G. 7, 17:calamitate et injuriā,
Cic. Att. 11, 2:magnā poenā, Auct. B. G. 8, 39: vulneribus,
Col. R. R. 4, 11:torminibus et inflationibus,
Plin. 29, 5, 33, § 103:servitute,
Cic. Rep. 1, 44.—Hence, affectus ( adf-), a, um, P. a.In a peculiar sense, that on which we have bestowed labor, that which we are now doing, so that it is nearly at an end; cf.: Adfecta, sicut M. Cicero et [p. 67] veterum elegantissime locuti sunt, ea proprie dicebantur, quae non ad finem ipsum, sed proxime finem progressa deductave erant, Gell. 3, 16:II.bellum adfectum videmus et paene confectum,
Cic. Prov. Cons. 8, 19:in provinciā (Caesar) commoratur, ut ea. quae per eum adfecta sunt, perfecta rei publicae tradat,
id. ib. 12, 29: cum adfectā prope aestate uvas a sole mitescere tempus, etc., near the end of summer, id. ap. Gell. l. c.:Jamque hieme adfectā mitescere coeperat annus,
Sil. 15, 502:in Q. Mucii infirmissimā valetudine adfectāque jam aetate,
Cic. de Or. 1,45,200; id. Verr. 2,4,43, § 95.—In nearly the same sense as the verb, absol. and with abl.A.Absol.(α).Of persons laboring under disease, or not yet quite recovered:(β).Qui cum ita adfectus esset, ut sibi ipse diffideret,
was in such a state, Cic. Phil. 9, 1, 2:Caesarem Neapoli adfectum graviter videam,
very ill, id. Att. 14, 17; so Sen. Ep. 101:quem adfectum visuros crediderant,
ill, Liv. 28, 26:corpus adfectum,
id. 9, 3:adfectae vires corporis,
reduced strength, weakness, id. 5, 18:puella,
Prop. 3, 24, 1:aegra et adfecta mancipia,
Suet. Claud. 25:jam quidem adfectum, sed tamen spirantem,
id. Tib. 21.—Of things, weakened, sick, broken, reduced:(γ).partem istam rei publicae male adfectam tueri,
Cic. Fam. 13, 68:adfecta res publica,
Liv. 5, 57:Quid est enim non ita adfectum, ut non deletum exstinctumque esse fateare?
Cic. Fam. 5, 13, 3:sic mihi (Sicilia) adfecta visa est, ut hae terrae solent, in quibus bellum versatum est,
id. Verr. 5, 18, 47:adfecta res familiaris,
Liv. 5, 10:opem rebus adfectis orare,
id. 6, 3; so Tac. H. 2, 69:fides,
id. ib. 3, 65:spes,
Val. Fl. 4, 60.—Of persons, in gen. sense, disposed, affected, moved, touched:(δ).Quonam modo, Philumena mea, nunc te offendam adfectam?
Ter. Hec. 3, 1, 45:quomodo sim adfectus, e Leptā poteris cognoscere,
Cic. Fam. 14, 17:ut eodem modo erga amicum adfecti simus, quo erga nosmetipsos,
id. Lael. 16, 56; id. Fin. 1, 20, 68:cum ita simus adfecti, ut non possimus plane simul vivere,
id. Att. 13, 23; id. Fin. 5, 9, 24:oculus conturbatus non est probe adfectus ad suum munus fungendum,
in proper state, id. Tusc. 3, 7, 15:oculi nimis arguti, quem ad modum animo adfecti simus, loquuntur,
id. Leg. 1, 9, 27; id. Off. 3, 5, 21; id. Att. 12, 41, 2.—As rhet. t. t.: affectus ad, related to, resembling:B.Tum ex eis rebus, quae quodam modo affectae sunt ad id, de quo quaeritur,
Cic. Top. 2, 8 Forcellini.—With abl. chiefly of persons, in indifferent sense, in good or bad sense (cf.:(α).Animi quem ad modum adfecti sint, virtutibus, vitiis, artibus, inertiis, aut quem ad modum commoti, cupiditate, metu, voluptate, molestiā,
Cic. Part. Or. 10, 35).In indifferent sense, furnished with, having:(β).validos lictores ulmeis affectos lentis virgis,
Plaut. As. 3, 2, 29:pari filo similique (corpora) adfecta figurā,
Lucr. 2, 341:Tantāne adfectum quemquam esse hominem audaciā!
Ter. Phorm. 5, 7, 84:omnibus virtutibus,
Cic. Planc. 33, 80.—In bad sense:(γ).aegritudine, morbo adfectus,
Col. R. R. 7, 5, 20:aerumnis omnibus,
Lucr. 3, 50:sollicitudine,
Caes. B. G. 7, 40:difficultatibus,
Cic. Fam. 7, 13:fatigatione,
Curt. 7, 11:frigore et penuriā,
id. 7, 3:adfecta sterilitate terra, Col. R. R. praef. 1, 2: vitiis,
Cic. Mur. 6, 13:ignominiā,
id. Att. 7, 3:supplicio,
Tac. A. 15, 54:verberibus,
Curt. 7, 11:vulnere corpus adfectum,
Liv. 1, 25:morbo,
Ter. Hec. 3, 3, 6:dolore,
Cic. de Or. 2, 49, 201:febre,
Suet. Vit. 14:pestilentiā,
Liv. 41, 5:desperatione,
Cic. Att. 14, 22:clade,
Curt. 10, 6:senectute,
Cic. de Or. 3, 18, 68:aetate,
id. Cat. 2, 20; id. Sen. 14, 47:morte,
Serv. ad Cic. Fam. 4, 12.— Sup.:remiges inopiā adfectissimi,
Vell. 2, 84.—In good sense:beneficio adfectus,
Cic. Fam. 14, 4:aliquo honore aut imperio,
id. Off. 1, 41, 149:valetudine optimā,
id. Tusc. 4, 37, 81:laetitiā,
id. Mur. 2, 4, and ad Brut. 1, 4:munere deorum,
id. N. D. 3, 26, 67:praemiis,
id. Pis. 37, 90.— Adv.: affectē ( adf-), with (a strong) affection, deeply:oblectamur et contristamur et conterremur in somniis quam adfecte et anxie et passibiliter,
Tert. Anim. 45. -
10 afficio
af-fĭcĭo (better adf-), affēci (adf-), affectum (adf-), 3, v. a. [facio], to do something to one, i. e. to exert an influence on body or mind, so that it is brought into such or such a state (used by the poets rarely, by Hor. never).1.Aliquem.A.Of the body rarely, and then commonly in a bad sense:B.ut aestus, labor, fames, sitisque corpora adficerent,
Liv. 28, 15:contumeliis adficere corpora sua,
Vulg. Rom. 1, 24:non simplex Damasichthona vulnus Adficit,
Ov. M. 6, 255:aconitum cor adficit,
Scrib. Comp. 188:corpus adficere M. Antonii,
Cic. Phil. 3:pulmo totus adficitur,
Cels. 4, 7; with abl. of spec.:stomacho et vesicā adfici,
Scrib. Comp. 186. —In bon. part.:corpus ita adficiendum est, ut oboedire rationi possit,
Cic. Off. 1, 23.—More freq. of the mind:2.litterae tuae sic me adfecerunt, ut, etc.,
Cic. Att. 14, 3, 2:is terror milites hostesque in diversum adfecit,
Tac. A. 11, 19:varie sum adfectus tuis litteris,
Cic. Fam. 16, 2:consules oportere sic adfici, ut, etc.,
Plin. Pan. 90:adfici a Gratiā aut a Voluptate,
Cic. Fam. 5, 12; id. Mil. 29, 79:sollicitudo de te duplex nos adficit,
id. Brut. 92, 332:uti ei qui audirent, sic adficerentur animis, ut eos adfici vellet orator,
id. de Or. 1, 19, 87 B. and K.:adfici animos in diversum habitum,
Quint. 1, 10, 25.—With acc. and abl., to affect a person or (rarely) thing with something; in a good sense, to bestow upon, grace with; in a bad sense, to visit with, inflict upon; or the ablative and verb may be rendered by the verb corresponding to the ablative, and if an adjective accompany the ablative, this adjective becomes an adverb.—Of inanimate things (rare): luce locum adficiens, lighting up the place, Varr. ap. Non. p. 250, 2:3.adficere medicamine vultum,
Ov. Med. Fac. 67:factum non eo nomine adficiendum,
designated, Cic. Top. 24, 94:res honore adficere,
to honor, id. N. D. 1, 15, 38:non postulo, ut dolorem eisdem verbis adficias, quibus Epicurus, etc.,
id. Tusc. 2, 7, 18.—Very freq. of persons.(α).In a good sense:(β).Qui praedā atque agro adoreāque adfecit populares suos,
Plaut. Am. 1, 1, 38:quem sepulturā adficit,
buries, Cic. Div. 1, 27, 56:patres adfecerat gloriā,
id. Tusc. 1, 15, 34:admiratione,
id. Off. 2, 10, 37:voluptate,
id. Fin. 3, 11, 37:beneficio,
id. Agr. 1, 4, 13:honore,
id. Rosc. Am. 50, 147:laude,
id. Off. 2, 13, 47:nomine regis,
to style, id. Deiot. 5, 14:bonis nuntiis,
Plaut. Am. prol. 8:muneribus,
Cic. Fam. 2, 3; Nep. Ages. 3, 3:praemio,
Cic. Mil. 30, 82:pretio,
Verg. A. 12, 352:stipendio,
Cic. Balb. 27, 61.—In a bad sense: injuriā abs te adficior indignā, pater, am wronged unjustly, Enn. ap. Auct. ad Heren. 2, 24, 38; so Ter. Phorm. 5, 1, 3:I.Quantā me curā et sollicitudine adficit Gnatus,
id. ib. 2, 4, 1; so Cic. Att. 1, 18:desiderio,
id. Fam. 2, 12:timore,
to terrify, id. Quint. 2, 6:difficultate,
to embarrass, Caes. B. G. 7, 6:molestiā,
to trouble, Cic. Att. 15, 1:tantis malis,
Vulg. Num. 11, 15:maculā,
Cic. Rosc. Am. 39, 113:ignominiā,
id. ib. 39, 123:contumeliis,
Vulg. Ezech. 22, 7; ib. Luc. 20, 11:rerum et verborum acerbitatibus,
Suet. Calig. 2:verberibus,
Just. 1, 5:supplicio,
Cic. Brut. 1, 16; so Caes. B. G. 1, 27:poenā,
Nep. Hann. 8, 2:exsilio,
to banish, id. Thras. 3:morte, cruciatu, cruce,
Cic. Verr. 3, 4, 9:morte,
Vulg. Matt. 10, 21:cruce,
Suet. Galb. 9:ultimis cruciatibus,
Liv. 21, 44:leto,
Nep. Regg. 3, 2.—And often in pass.:sollicitudine et inopiā consilii,
Cic. Att. 3, 6:adfici aegritudine,
id. Tusc. 3, 7, 15:doloribus pedum,
id. Fam. 6, 19:morbo oculorum,
Nep. Hann. 4, 3:inopiā rei frumentariae,
Caes. B. G. 7, 17:calamitate et injuriā,
Cic. Att. 11, 2:magnā poenā, Auct. B. G. 8, 39: vulneribus,
Col. R. R. 4, 11:torminibus et inflationibus,
Plin. 29, 5, 33, § 103:servitute,
Cic. Rep. 1, 44.—Hence, affectus ( adf-), a, um, P. a.In a peculiar sense, that on which we have bestowed labor, that which we are now doing, so that it is nearly at an end; cf.: Adfecta, sicut M. Cicero et [p. 67] veterum elegantissime locuti sunt, ea proprie dicebantur, quae non ad finem ipsum, sed proxime finem progressa deductave erant, Gell. 3, 16:II.bellum adfectum videmus et paene confectum,
Cic. Prov. Cons. 8, 19:in provinciā (Caesar) commoratur, ut ea. quae per eum adfecta sunt, perfecta rei publicae tradat,
id. ib. 12, 29: cum adfectā prope aestate uvas a sole mitescere tempus, etc., near the end of summer, id. ap. Gell. l. c.:Jamque hieme adfectā mitescere coeperat annus,
Sil. 15, 502:in Q. Mucii infirmissimā valetudine adfectāque jam aetate,
Cic. de Or. 1,45,200; id. Verr. 2,4,43, § 95.—In nearly the same sense as the verb, absol. and with abl.A.Absol.(α).Of persons laboring under disease, or not yet quite recovered:(β).Qui cum ita adfectus esset, ut sibi ipse diffideret,
was in such a state, Cic. Phil. 9, 1, 2:Caesarem Neapoli adfectum graviter videam,
very ill, id. Att. 14, 17; so Sen. Ep. 101:quem adfectum visuros crediderant,
ill, Liv. 28, 26:corpus adfectum,
id. 9, 3:adfectae vires corporis,
reduced strength, weakness, id. 5, 18:puella,
Prop. 3, 24, 1:aegra et adfecta mancipia,
Suet. Claud. 25:jam quidem adfectum, sed tamen spirantem,
id. Tib. 21.—Of things, weakened, sick, broken, reduced:(γ).partem istam rei publicae male adfectam tueri,
Cic. Fam. 13, 68:adfecta res publica,
Liv. 5, 57:Quid est enim non ita adfectum, ut non deletum exstinctumque esse fateare?
Cic. Fam. 5, 13, 3:sic mihi (Sicilia) adfecta visa est, ut hae terrae solent, in quibus bellum versatum est,
id. Verr. 5, 18, 47:adfecta res familiaris,
Liv. 5, 10:opem rebus adfectis orare,
id. 6, 3; so Tac. H. 2, 69:fides,
id. ib. 3, 65:spes,
Val. Fl. 4, 60.—Of persons, in gen. sense, disposed, affected, moved, touched:(δ).Quonam modo, Philumena mea, nunc te offendam adfectam?
Ter. Hec. 3, 1, 45:quomodo sim adfectus, e Leptā poteris cognoscere,
Cic. Fam. 14, 17:ut eodem modo erga amicum adfecti simus, quo erga nosmetipsos,
id. Lael. 16, 56; id. Fin. 1, 20, 68:cum ita simus adfecti, ut non possimus plane simul vivere,
id. Att. 13, 23; id. Fin. 5, 9, 24:oculus conturbatus non est probe adfectus ad suum munus fungendum,
in proper state, id. Tusc. 3, 7, 15:oculi nimis arguti, quem ad modum animo adfecti simus, loquuntur,
id. Leg. 1, 9, 27; id. Off. 3, 5, 21; id. Att. 12, 41, 2.—As rhet. t. t.: affectus ad, related to, resembling:B.Tum ex eis rebus, quae quodam modo affectae sunt ad id, de quo quaeritur,
Cic. Top. 2, 8 Forcellini.—With abl. chiefly of persons, in indifferent sense, in good or bad sense (cf.:(α).Animi quem ad modum adfecti sint, virtutibus, vitiis, artibus, inertiis, aut quem ad modum commoti, cupiditate, metu, voluptate, molestiā,
Cic. Part. Or. 10, 35).In indifferent sense, furnished with, having:(β).validos lictores ulmeis affectos lentis virgis,
Plaut. As. 3, 2, 29:pari filo similique (corpora) adfecta figurā,
Lucr. 2, 341:Tantāne adfectum quemquam esse hominem audaciā!
Ter. Phorm. 5, 7, 84:omnibus virtutibus,
Cic. Planc. 33, 80.—In bad sense:(γ).aegritudine, morbo adfectus,
Col. R. R. 7, 5, 20:aerumnis omnibus,
Lucr. 3, 50:sollicitudine,
Caes. B. G. 7, 40:difficultatibus,
Cic. Fam. 7, 13:fatigatione,
Curt. 7, 11:frigore et penuriā,
id. 7, 3:adfecta sterilitate terra, Col. R. R. praef. 1, 2: vitiis,
Cic. Mur. 6, 13:ignominiā,
id. Att. 7, 3:supplicio,
Tac. A. 15, 54:verberibus,
Curt. 7, 11:vulnere corpus adfectum,
Liv. 1, 25:morbo,
Ter. Hec. 3, 3, 6:dolore,
Cic. de Or. 2, 49, 201:febre,
Suet. Vit. 14:pestilentiā,
Liv. 41, 5:desperatione,
Cic. Att. 14, 22:clade,
Curt. 10, 6:senectute,
Cic. de Or. 3, 18, 68:aetate,
id. Cat. 2, 20; id. Sen. 14, 47:morte,
Serv. ad Cic. Fam. 4, 12.— Sup.:remiges inopiā adfectissimi,
Vell. 2, 84.—In good sense:beneficio adfectus,
Cic. Fam. 14, 4:aliquo honore aut imperio,
id. Off. 1, 41, 149:valetudine optimā,
id. Tusc. 4, 37, 81:laetitiā,
id. Mur. 2, 4, and ad Brut. 1, 4:munere deorum,
id. N. D. 3, 26, 67:praemiis,
id. Pis. 37, 90.— Adv.: affectē ( adf-), with (a strong) affection, deeply:oblectamur et contristamur et conterremur in somniis quam adfecte et anxie et passibiliter,
Tert. Anim. 45. -
11 serus
sērus, a, um, adj. [cf. series; Sanscr. sărat, thread; that which is long drawn out], late (freq. and class.; cf.: tardus, lentus): nescis quid vesper serus vehat (the title of a work by Varro), Varr. ap. Gell. 1, 22, 4; 13, 11, 1:b.sero a vespere,
Ov. M. 4, 415:serā nocte,
Liv. 1, 57, 9; Col. 1 praef.; Prop. 1, 3, 10; Val. Fl. 7, 400:crepuscula,
Ov. M. 1, 219:lux,
id. ib. 15, 651:dies,
Tac. H. 3, 82 (cf. infra, B.):hiems,
Liv. 32, 28, 6:anni,
i. e. ripe years, age, Ov. M. 6, 29; 9, 434; id. F. 5, 63; cf.aetas,
id. A. A. 1, 65; Plaut. Aul. 4, 1, 4:gratulatio,
Cic. Fam. 2, 7, 1:portenta deūm Tarda et sera nimis, id. poët. Div. 2, 30, 64: nepotes,
Ov. M. 6, 138:posteritas,
id. P. 1, 4, 24: sera eruditio, quam Graeci opsimathian appellant, Gell. 11, 7, 3; cf. poet., of persons, with gen.: o seri studiorum! ye late-learned, opsimatheis (i. e. backward, ignorant), Hor. S. 1, 10, 21 (v. infra, b. a): ulmus, late - or slowly-growing (acc. to others, old), Verg. G. 4, 144; so,ficus,
late in bearing, Col. 5, 10, 10; cf. serotinus, and v. the foll. under sup.—Comp. (rare; not in Cic. or Cæs.; cf. adv. infra fin.):serior mors (opp. maturior),
Cels. 2, 6 med.:senectus,
Mart. 5, 6, 3:spe omnium serius bellum,
Liv. 2, 3, 1:serior putatio,
Col. 4, 23, 1; 2, 10, 15.— Poet., for posterior:serior aetas,
Ov. Tr. 5, 9, 7; Tib. 1, 4, 33:hora,
Ov. H. 19, 14.— Sup.:successores quam serissimi,
Vell. 2, 131, 2:serissima omnium (pirorum) Amerina, etc.,
ripening the latest, Plin. 15, 15, 16, § 55; cf. supra.—Poet.(α).For the adv. sero, of one who does any thing late:(β).serus in caelum redeas,
Hor. C. 1, 2, 45:serus Graecis admovit acumina chartis,
id. Ep. 2, 1, 161:jusserit ad se Maecenas serum sub lumina prima venire Convivam,
late in the day, id. S. 2, 7, 33:nec nisi serus abi,
Ov. A. A. 2, 224:poena tamen tacitis sera venit pedibus,
Tib. 1, 10, 3:(me) Arguit incepto serum accessisse labori,
Ov. M. 13, 297.—So with things as subjects:sera rubens accendit lumina Vesper,
Verg. G. 1, 251:imposita est sero tandem manus ultima bello,
Ov. M. 13, 403:seros pedes assumere,
id. ib. 15, 384:Cantaber serā domitus catenā,
Hor. C. 3, 8, 22:serum ut veniamus ad amnem Phasidos,
Val. Fl. 4, 708.—With gen.:o seri studiorum!
Hor. S. 1, 10, 21 (v. supra); so,belli serus,
Sil. 3, 255.—With inf.:cur serus versare boves et plaustra Bootes?
Prop. 3, 5 (4, 4), 35.—For adverb. use of sera and serum, v. adv. infra.—B.Substt. ‡1.sēra, ae, f. (sc. hora), a late hour, the evening hour, hespera, sera, vespra, crepusculum, Gloss. Vet.—2.sērum, i, n., late time, late hour (of the day or night; first in Liv.;II.esp. in the historians): serum erat diei,
Liv. 7, 8, 4:quia serum diei fuerit,
id. 26, 3, 1:jamque sero diei subducit ex acie legionem,
Tac. A. 2, 21 fin.:extrahebatur in quam maxime serum diei certamen,
Liv. 10, 28, 2 Drak. N. cr.:in serum noctis convivium productum,
id. 33, 48; cf.: ad serum [p. 1682] usque diem, Tac. H. 3, 82.— Absol., in Sueton., of a late hour of the day:in serum dimicatione protractā,
Suet. Aug. 17; id. Ner. 22:in serum usque patente cubiculo,
id. Oth. 11.—Pregn., too late (class.):b.ut magis exoptatae Kalendae Januariae quam serae esse videantur,
Cic. Phil. 5, 1:neque rectae voluntati serum est tempus ullum, etc.,
Quint. 12, 1, 31:tempus cavendi,
Sen. Thyest. 487: bellum, Sall. Fragm. ap. Philarg. Verg. G. 4, 144:Antiates serum auxilium post proelium venerant,
Liv. 3, 5 fin.; 31, 24:auxilia,
Val. Fl. 3, 562:improbum consilium serum, ut debuit, fuit: et jam profectus Virginius erat, etc.,
Liv. 3, 46 fin.:redit Alcidae jam sera cupido,
Val. Fl. 4, 247:seras conditiones pacis tentare,
Suet. Aug. 17:cum tandem ex somno surrexissent, in quod serum erat, aliquot horas remis in naves collocandis absumpserunt,
which was too late, Liv. 33, 48, 8:hoc serum est,
Mart. 8, 44, 1; and with a subj.-clause:dum deliberamus, quando incipiendum sit, incipere jam serum est,
Quint. 12, 6, 3; so,serum est, advocare iis rebus affectum, etc.,
id. 4, 2, 115.—Poet. for the adverb (cf. supra, I. b. a):1. 2. 3.tum decuit metuisse tuis: nunc sera querelis Haud justis assurgis,
too late, Verg. A. 10, 94:ad possessa venis praeceptaque gaudia serus,
Ov. H. 17, 107:Herculeas jam serus opes spretique vocabis Arma viri,
Val. Fl. 3, 713:serā ope vincere fata Nititur,
Ov. M. 2, 617:auxilia ciere,
Val. Fl. 3, 562.—Hence, adv., in three forms.sērō̆.A.(Acc. to I.) Late.a.Late, at a late hour of the day or night (rare but class.):b.eo die Lentulus venit sero,
Cic. Att. 7, 21, 1 (cf. infra, B.):domum sero redire,
id. Fam. 7, 22.—Late, at a late period of time, in gen. (freq. and class.):B.res rustica sic est: si unam rem sero feceris omnia opera sero facies,
Cato, R. R. 5, 7; Cic. Brut. 10, 39; Quint. 6, 3, 103:doctores artis sero repertos,
id. 2, 17, 7; 2, 5, 3.— Comp.:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
Ov. M. 4, 198; Liv. 31, 11, 10:serius, quam ratio postulat,
Quint. 2, 1, 1:scripsi ad Pompeium serius quam oportuit,
Cic. Fam. 14, 10; 15, 1, 4; id. Sest. 31, 67; Liv. 37, 45, 18; 42, 28, 1:itaque serius aliquanto notatus et cognitus (numerus),
Cic. Or. 56, 186:serius egressus vestigia vidit in alto Pulvere,
Ov. M. 4, 105:ipse salutabo decimā vel serius horā,
Mart. 1, 109, 9: omnium Versatur urna serius ocius Sors exitura, later or earlier (or, as we say, inverting the order, sooner or later), Hor. C. 2, 3, 26; so,serius aut citius sedem properamus ad unam,
Ov. M. 10, 33:serius ei triumphandi causa fuit, ne, etc.,
Liv. 39, 6, 4; 38, 27, 4:in acutis morbis serius aeger alendus est,
Cels. 3, 2.— Sup.:ut quam serissime ejus profectio cognosceretur,
Caes. B. C. 3, 75 (Scaliger ex conj.); so,legi pira Tarentina,
Plin. 15, 17, 18, § 61 (al. serissima).—(Acc to II.) Too late (freq. and class.):abi stultus, sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90:idem, quando illaec occasio periit, post sero cupit,
id. Aul. 2, 2, 71; id. Am. 2, 2, 34; id. Men. 5, 6, 31; id. Pers. 5, 1, 16 (Opp. temperi); id. Trin. 2, 4, 14; 2, 4, 167; 4, 2, 147; Ter. Heaut. 2, 3, 103; id. Ad. 2, 4, 8. (Scipio) factus est consul bis:primum ante tempus: iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,
Cic. Lael. 3, 11; id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9:sero resistimus ei, quem per annos decem aluimus contra nos,
id. Att. 7, 5, 5; id. Verr. 2, 5, 63, § 164 et saep.:ne nimis sero ad extrema veniamus,
far too late, id. Phil. 2, 19, 47; Liv. 21, 3, 5.—Hence, in a double sense, alluding to the signif. A. a.:cum interrogaret (accusator), quo tempore Clodius occisus esset? respondit (Milo), Sero,
Quint. 6, 3, 49.—Prov.: sero sapiunt Phryges, are wise too late, are troubled with after-wit; v. sapio.— Comp., in the same sense:possumus audire aliquid, an serius venimus?
Cic. Rep. 1, 13, 20:ad quae (mysteria) biduo serius veneram,
id. de Or. 3, 20, 75:doleo me in vitam paulo serius tamquam in viam ingressum,
id. Brut. 96, 330: erit verendum mihi, ne non hoc potius omnes boni serius a me, quam quisquam crudelius factum esse dicat, id. Cat. 1, 2, 5:serius a terrā provectae naves,
Caes. B. C. 3, 8; Suet. Tib. 52. -
12 erumpo
ē-rumpo, rūpi, ruptum, 3, v. a. and n.I. A.Lit.:B.(brassica) tumida concoquit, eadem erumpit,
Cato, R. R. 157, 3:ignes,
Lucr. 1, 725; cf. id. 6, 583; Cic. Arat. 111:Achates et Aeneas erumpere nubem ardebant,
Verg. A. 1, 580:cum sanguis eruptus est,
Scrib. Comp. 84: se erumpere, in the neuter signif., to break or burst forth, Lucr. 4, 1111; cf.:portis se foras erumpunt,
Caes. B. C. 2, 14, 1:et caput, unde altus primum se erumpit Enipeus,
Verg. G. 4, 368.—Trop.:II. A.gaudium,
Ter. Eun. 3, 5, 2:ne in me stomachum erumpant, cum sint tibi irati,
Cic. Att. 16, 3, 1; Caes. B. C. 3, 8, 3; cf.:iram in hostes,
Liv. 36, 7, 13: sic illi invidiosa conjunctio ad bellum se erupit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 2; Tib. 4, 1, 88.—Far more frequent and class.,Lit.1.In gen.:2.ex castris,
Caes. B. G. 3, 5 fin.; cf.:ignes ex Aetnae vertice,
Cic. Verr. 2, 4, 48; and:ex stagno amnes,
Plin. 6, 22, 24, § 86:tempestates,
Hirt. B. G. 8, 5, 2:ne quo loco erumperent Pompeiani,
Caes. B. C. 3, 44, 4; cf.portis,
Sall. J. 99, 1:a porta,
Liv. 34, 26:sive noctu, sive interdiu erumperent,
Caes. B. C. 1, 81, 2; so absol., Liv. 9, 37; 29, 33 al.; cf.:abiit, excessit, evasit, erupit,
Cic. Cat. 2, 1:per hostes,
to break through, Liv. 22, 50, 8; cf.:inter tela hostium,
Sall. J. 101, 9:ad Catilinam,
id. Cat. 43, 2; Curt. 6, 3, 5 et saep.—In partic., to burst forth in growing, to shoot up, sprout out:B.folium e latere,
Plin. 15, 14, 15, § 52:lentor cortice,
id. 13, 6, 12, § 54:hordeum,
id. 18, 7, 10, § 51:dentes,
id. 11, 37, 64, § 170.—Trop., to break out, to burst forth:cum illa conjuratio ex latebris atque ex tenebris erupisset,
Cic. Sest. 4, 9:si illustrantur, si erumpunt omnia?
are disclosed, Cic. Cat. 1, 3:qui ex media (oratione) erumpit,
breaks away, digresses, Quint. 4, 3, 17:risus quo pacto ita repente erumpat,
id. de Or. 2, 58, 235; cf.:aliquando vera vox,
id. Phil. 10, 9, 19:affectus,
Quint. 9, 3, 54; cf.lacrimae,
id. 11, 3, 75:verba vi quadam veritatis,
id. 9, 2, 76 et saep.:furor,
Cic. Sull. 24; cf.:curae privatae in certaminibus publicis erumpebant,
Liv. 7, 21:seditio,
id. 28, 24, 12; Tac. H. 1, 26:lumen dicendi per obstantia,
Quint. 12, 9, 5:ut odia occulta civium in fortunas optimi cujusque erumperent,
Cic. Mur. 23, 47; cf. id. ib. 38, 81; id. Cat. 1, 13, 31; so, vitia in amicos, id. Lael [p. 659] 21:iracundia in naves,
Caes. B. C. 3, 8, 3:conspirationes in rempublicam,
Quint. 12, 7, 2 et saep.:vereor ne istaec fortitudo in nervum erumpat,
i. e. may end in bringing you to the stocks, Ter. Phorm. 2, 2, 11 Ruhnk.; cf.:aliquid in omnium perniciem,
Liv. 34, 61:omnia, quae per hoc triennium agitata sunt, in hos dies, in hos menses, in hoc tempus erumpunt,
Cic. Mur. 38:elisa (vox) in illum sonum erumpit,
Quint. 11, 3, 51:in aliquem voluptatis affectum,
id. 8, 3, 4; 11, 3, 51; Tac. A. 11, 35; cf.:in omne genus crudelitatis,
Suet. Tib. 61; id. Cal. 6:rem ad ultimum seditionis erupturam,
Liv. 2, 45; cf.:ad majora vitia,
Suet. Ner. 27:quorsus (dominatio) eruptura sit horremus,
Cic. Att. 2, 21; cf.:huc ejus affectus, ut, etc.,
Quint. 9, 2, 64. -
13 relinquo
rĕ-linquo, līqui, lictum, 3, v. a.I.(With the idea of the re predominating.) To leave behind (cf. desero, omitto).A.In gen., to leave behind by removing one's self; to leave, move away from; to leave, abandon (a person or thing).1.Lit.:2.puerum apud matrem domi,
Plaut. Men. prol. 28:ipse abiit foras, me reliquit pro atriensi in sedibus,
id. Poen. 5, 5, 4:me filiis Relinquont quasi magistrum,
Ter. Phorm. 1, 2, 22:dicerent non me plane de provinciā decessisse, quoniam alterum me reliquissem,
Cic. Fam. 2, 15, 4:C. Fabium legatum cum legionibus II. castris praesidio relinquit,
Caes. B. G. 7, 40:cum me servum in servitute pro te hic reliqueris,
Plaut. Capt. 2, 3, 75; cf. id. ib. 5, 1, 18:fratrem, sc. in provinciā,
Cic. Fam. 2, 15, 4:post tergum hostem relinquere,
Caes. B. G. 4, 22; cf. id. ib. 7, 11:ille omnibus precibus petere contendit, ut in Galliā relinqueretur,
might be left behind, id. ib. 5, 6:greges pecorum... sub opacā valle reliquit,
Ov. M. 11, 277 et saep.:ea causa miles hic reliquit symbolum,
Plaut. Ps. 1, 1, 53:hic exemplum reliquit ejus,
id. ib. 2, 2, 56:(Hecuba) Hectoris in tumulo canum de vertice crinem... relinquit,
leaves behind, Ov. M. 13, 428:(cacumina silvae) limum tenent in fronde relictum,
left behind, remaining, id. ib. 1, 347.— To leave behind one's self by moving away:longius delatus aestu, sub sinistrā Britanniam relictam conspexit,
Caes. B. G. 5, 8:jamque hos, jamque illos, populo mirante, relinquit,
Sil. 16, 503; cf. in pass., to remain or be left behind, Lucr. 5, 626.—Trop.: hanc eram ipsam excusationem relicturus ad Caesarem, was about to leave behind me just this excuse (for my departure), Cic. Att. 9, 6, 1:B.aculeos in animis,
id. Brut. 9, 38:quod coeptum est dici, relinquitur in cogitatione audientium,
Auct. Her. 4, 30, 41:aetate relictā,
Ov. M. 7, 170:repetat relicta,
Hor. Ep. 1, 7, 97.—Of rank or merit: (Homerus) omnes sine dubio et in omni genere eloquentiae procul a se reliquit,
Quint. 10, 1, 51.—In partic.1. a.Lit.:b.ea mortua est: reliquit filiam adulescentulam,
Ter. Heaut. 3, 3, 41:cum pauper cum duobus fratribus relictus essem,
Varr. R. R. 3, 16, 2; cf.:pauper jam a majoribus relictus,
Nep. Epam. 2, 1:agri reliquit ei non magnum modum,
Plaut. Aul. prol. 13:heredem testamento reliquit hunc P. Quintium,
Cic. Quint. 4, 15:cum ei testamento sestertiūm milies relinquatur,
id. Off. 3, 24, 93:non, si qui argentum omne legavit, videri potest signatam quoque pecuniam reliquisse,
Quint. 5, 11, 33:qui mihi reliquit haec quae habeo omnia,
Ter. Eun. 1, 2, 40:cedo, quid reliquit Phania,
id. Hec. 3, 5, 8 and 13:fundos decem et tres reliquit,
Cic. Rosc. Am. 7, 20:aliquantum aeris alieni,
id. Quint. 4, 15:servus aut donatus aut testamento relictus,
Quint. 5, 10, 67:alicui arva, greges, armenta,
Ov. M. 3, 585:se testamento liberum relictum,
Dig. 21, 1, 17, § 16.—Trop., to leave, leave behind one:2.consiliorum ac virtutum nostrarum effigiem,
Cic. Arch. 12, 30:qui sic sunt, haud multum heredem juvant, Sibi vero hanc laudem relinquont: vixit, dum vixit, bene,
Ter. Hec. 3, 5, 11:rem publicam nobis,
Cic. Rep. 1, 46, 70; cf.:statum civitatis,
id. ib. 1, 21, 34; id. Par. 1, 2, 10:opus alicui,
id. Rep. 1, 22, 35: memoriam [p. 1558] aut brevem aut nullam, id. Off. 2, 16, 55:monumentum audaciae suae aeternum,
id. Verr. 2, 1, 49, § 129:quae scripta nobis summi ex Graeciā sapientissimique homines reliquerunt,
id. Rep. 1, 22, 35:scriptum in Originibus,
id. Brut. 19, 75:scripta posteris,
Quint. 1, praef. 1:in scriptis relictum,
Cic. de Or. 2, 46, 194:orationes reliquit et annales,
id. Brut. 27, 106:duo tantum volumina,
Suet. Gram. 7:librum de suis rebus imperfectum,
id. ib. 12; cf.:si non omnia vates Ficta reliquerunt,
Ov. M. 13, 734:pater, o relictum Filiae nomen,
Hor. C. 3, 27, 34.—To leave a thing behind; to leave remaining; to allow or permit to remain, to let remain, leave; pass., to be left, to remain.a.Lit.:b.nihil relinquo in aedibus, Nec vas, nec vestimentum,
Ter. Heaut. 1, 1, 88:multis autem non modo granum nullum, sed ne paleae quidem ex omni fructu atque ex annuo labore relinquerentur,
Cic. Verr. 2, 3, 48, § 114:nihil de tanto patrimonio,
id. Rosc. Am. 3, 10:equitatus partem illi adtribuit, partem sibi reliquit,
Caes. B. G. 7, 34:angustioribus portis relictis,
id. ib. 7, 70;41: unam (filiam) minimamque relinque,
leave to me, Ov. M. 6, 299:jam pauca aratro jugera regiae Moles relinquent,
Hor. C. 2, 15, 2:dapis meliora relinquens,
id. S. 2, 6, 89:magis apta tibi tua dona relinquam,
id. Ep. 1, 7, 43:haec porcis hodie comedenda relinquis,
id. ib. 1, 7, 19; cf.:habitanda fana Apris reliquit,
id. Epod. 16, 20:relinquebatur una per Sequanos via,
remained, Caes. B. G. 1, 9; cf.:unā ex parte leniter acclivis aditus relinquebatur,
id. ib. 2, 29:se cum paucis relictum videt,
Sall. C. 60, 7:nec aliud dicionis Atheniensium praeter ipsam urbem reliquit,
Just. 5, 7, 3.—Trop.:3.quasi corpori reliqueris Tuo potestatem coloris ulli capiendi mala,
Plaut. Truc. 2, 2, 37:quam igitur relinquis populari rei publicae laudem?
Cic. Rep. 3, 35, 48:ut vobis non modo dignitatis retinendae, sed ne libertatis quidem recuperandae spes relinquatur,
id. Agr. 1, 6, 17:ceterorum sententiis semotis, relinquitur non mihi cum Torquato, sed virtuti cum voluptate certatio,
id. Fin. 2, 14, 44; cf.:ne qua spes in fugā relinqueretur,
Caes. B. G. 1, 51:nullā provocatione ad populum contra necem et verbera relicta,
Cic. Rep. 2, 37, 62; Hor. S. 1, 10, 51:quis igitur relictus est objurgandi locus?
Ter. And. 1, 1, 127; cf.:nihil est preci loci relictum,
id. ib. 3, 4, 22; id. Phorm. 3, 3, 14;and, in another sense: plane nec precibus nostris nec admonitionibus relinquit locum,
i. e. he leaves no occasion for them, renders them superfluous, Cic. Fam. 1, 1, 2:ne cui iniquo relinqueremus vituperandi locum,
id. Q. Fr. 2, 4, 1:Aedui nullum sibi ad cognoscendum spatium relinquunt,
Caes. B. G. 7, 42:spatium deliberandi,
Nep. Eun, 12, 3:vita turpis ne morti quidem honestae locum relinquit,
Cic. Quint. 15, 49; Plaut. Cas. 2, 3, 33; cf. Cic. Brut. 72, 253 (v. Bernhardy ad loc.):vita relicta est tantum modo,
Ov. P. 4, 16, 49:quod munitioni castrorum tempus relinqui volebat,
Caes. B. G. 5, 9 fin.:mihi consilium et virtutis vestrae regimen relinquite,
Tac. H. 1, 84:suspicionem alicui relinquere,
Suet. Caes. 86:aliquem veniae vel saevitiae alicujus,
Tac. H. 1, 68 fin.:aliquem poenae,
Plin. Ep. 2, 11, 20:aliquem poenae,
Ov. M. 7, 41: leto, poenaeque, id. id. 14, 217; cf.:urbem direptioni et incendiis,
to give up, surrender, abandon, Cic. Fam. 4, 1, 2:neu relinquas hominem innocentem ad alicujus tui dissimilis quaestum,
do not leave, id. ib. 13, 64:aliquid in alicujus spe,
id. Div. in Caecil. 8, 26; cf. id. ib. 4, 16. — Poet., with obj.-clause:(metus) Omnia suffundens mortis nigrore, neque ullam Esse voluptatem liquidam puramque relinquit,
Lucr. 3, 40; 1, 703; Ov. M. 14, 100:dum ex parvo nobis tantundem haurire relinquas,
Hor. S. 1, 1, 52; Sil. 3, 708: nihil relinquitur nisi fuga, there is nothing left, nothing remains, but, etc., Att. ap. Cic. Att. 9, 10, 6:relinquitur illud, quod vociferari non destitit, non debuisse, etc.,
Cic. Fl. 34, 85; cf.:mihi nihil relicti quicquam aliud jam esse intellego,
Plaut. Merc. 3, 4, 81.— Impers. relinquitur, with ut (Zumpt, Gram. §621): relinquitur, ut, si vincimur in Hispaniā, quiescamus,
it remains, that, Cic. Att. 10, 8, 2; cf.: relinquebatur, ut neque longius ab agmine legionum discedi Caesar pateretur, Caes. B. G. 5, 19 fin. — In a logical conclusion: relinquitur ergo, ut omnia tria genera sint causarum, hence it follows that, etc., Cic. Inv. 1, 9, 12; id. Div. 2, 5, 14.—With double predicate, to leave a thing behind in a certain state; to leave, let remain, suffer to be, etc.:II.eum Plautus locum Reliquit integrum,
has left untouched, Ter. Ad. prol. 10:praesertim cum integram rem et causam reliquerim,
have left unaltered, Cic. Att. 5, 21, 13; cf.:Scaptius me rogat, ut rem sic relinquam,
id. ib. 5, 21, 13, §12: Morini, quos Caesar in Britanniam proficiscens pacatos reliquerat,
Caes. B. G. 4, 37; cf.:amici, quos incorruptos Jugurtha reliquerat,
Sall. J. 103, 2:reliquit (eam) Incertam et tristi turbatam volnere mentis,
Verg. A. 12, 160:(naves) in litore deligatas ad ancoram relinquebat,
Caes. B. G. 5, 9:erat aeger in praesidio relictus,
id. ib. 6, 38:in mediis lacerā nave relinquor aquis,
Ov. P. 2, 3, 28:quod insepultos reliquissent eos, quos, etc.,
Cic. Rep. 4, 8, 26; 2, 11, 21:aliquid incohatum,
id. ib. 1, 35, 55; cf.:inceptam oppugnationem,
to give up, abandon, quit, Caes. B. G. 7, 17:incoepta fila,
Ov. M. 6, 34:infecta sacra,
id. ib. 6, 202:opus incoeptum,
id. A. A. 2, 78:verba imperfecta,
id. H. 13, 13:pro effectis relinquunt, vixdum incohata,
Quint. 5, 13, 34:aliquid injudicatum,
id. 10, 1, 67:aliquid neglectum,
id. 1, 1, 29:incertum,
id. 2, 10, 14:tantas copias sine imperio,
Caes. B. G. 7, 20 init.; cf.:sine ture aras,
Ov. M. 8, 277:verbum in ambiguo,
Lucr. 4, 1137:mulierem nullam nominabo: tantum in medio relinquam,
Cic. Cael. 20, 48; cf.:correptio in dubio relicta,
Quint. 7, 9, 13.(With the idea of the verb predominant.) To leave behind one, to leave, go away from; to forsake, abandon, desert a person or thing.A.In gen.1.Lit.:2.ubi illaec obsecrost quae me hic reliquit,
Plaut. Truc. 2, 6, 32: relinquamus nebulonem hunc, Scip. Afr. ap. Gell. 4, 18, 3; cf.:non ego te hic lubens relinquo neque abeo abs te,
Plaut. Am. 1, 3, 33:domum propinquosque reliquisse,
Caes. B. G. 1, 44; cf. id. ib. 1, 30:relictis locis superioribus,
Hirt. B. G. 8, 36:loci relinquendi facultas,
Caes. B. G. 3, 4 fin.:Ilio relicto,
Hor. C. 1, 10, 14:urbes,
id. ib. 2, 20, 5:moenia,
id. Epod. 17, 13:litus relictum Respicit,
Ov. M. 2, 873:Roma relinquenda est,
id. Tr. 1, 3, 62:colles clamore relinqui (sc.: a bubus),
were left behind, Verg. A. 8, 216 Wagn.:limen,
id. ib. 5, 316:mensas,
id. ib. 3, 213:dominos,
Cat. 61, 51:volucres Ova relinquebant,
Lucr. 5, 802 et saep.—Trop.: me somnu' reliquit, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 52 Vahl.); cf.:B.quem vita reliquit,
Lucr. 5, 63: reliquit aliquem vita, for to die, Ov. M. 11, 327:ubi vita tuos reliquerit artus,
id. Ib. 339;for which, also, reversely: animam relinquam potius, quam illas deseram,
Ter. Ad. 3, 4, 52; so,vitam,
Verg. G. 3, 547; cf. Tac. A. 4, 34:lucem,
Verg. A. 4, 452:lumen vitale,
Ov. M. 14, 175:consitus sum senectute, vires Reliquere,
Plaut. Men. 5, 2, 6:aliquem animus,
id. Mil. 4, 8, 37; Caes. B. G. 6, 38:animus reliquit euntem,
Ov. M. 10, 459:aliquem anima,
Nep. Eum. 4, 2:ab omni honestate relictus,
abandoned, destitute of, Cic. Rab. Perd. 8, 23:ab alterā (quartanā) relictum esse,
id. Att. 8, 6, 3; cf. Hor. S. 2, 3, 290.—In partic., pregn., to leave in the lurch; to forsake, abandon, desert, etc. (v. desero, destituo, prodo).1.Lit.:2.qui... Reliquit deseruitque me,
has forsaken me, has given me the slip, Plaut. Most. 1, 3, 45; cf.:reliquit me homo atque abiit,
Ter. And. 4, 4, 5:succurrere relictae,
Verg. A. 9, 290.—Of the forsaking of a lover by his mistress,
Plaut. Truc. 2, 4, 64; Tib. 3, 6, 40; Prop. 1, 6, 8; Ov. H. 10, 80; id. M. 8, 108:paucos, qui ex fugā evaserant, reliquerunt,
i. e. let them escape, Caes. B. G. 3, 19. — Of things, to leave, give up, abandon, etc.:argentum si relinquo ac non peto, etc.,
Plaut. Aul. 1, 2, 31:auctores signa relinquendi et deserendi castra,
Liv. 5, 6; cf.:relictā non bene parmulā,
Hor. C. 2, 7, 10.—Trop., to leave, let alone, give up, resign, neglect, forsake, abandon, relinquish:rem et causam et utilitatem communem non relinquere solum, sed etiam prodere,
Cic. Caecin. 18, 50 (for which:derelinquo jam communem causam,
id. ib. 35, 103):jus suum dissolute,
id. ib. 36, 103:affectum, cum ad summum perduxerimus,
Quint. 6, 1, 29:(puella) Quod cupide petiit, mature plena reliquit,
Hor. Ep. 2, 1, 100: eum rogato, ut relinquat alias res et huc veniat, to leave or lay aside every thing else, Plaut. Rud. 4, 6, 8; cf.:omnibus relictis rebus,
id. Cist. 1, 1, 6; so,relictis rebus (omnibus),
id. Ep. 4, 2, 35; id. Truc. 2, 1, 25; Ter. And. 2, 5, 1; id. Eun. 1, 2, 86; id. Heaut. 4, 7, 12; Lucr. 3, 1071; Cic. de Or. 3, 14, 51; Caes. B. C. 3, 102; cf.also: res omnes relictas habeo prae quod tu velis,
Plaut. Stich. 2, 2, 38:omnia relinques, si me amabis, cum, etc.,
Cic. Fam. 2, 14:et agrorum et armorum cultum,
to give up, abandon, neglect, id. Rep. 2, 4, 7:si tu ea relinquis et deseris,
id. Verr. 2, 4, 36, § 80:studium exquirendi,
id. Ac. 1, 3, 7:agrum alternis annis,
to suffer to lie fallow, Varr. R. R. 1, 44, 3:loca relicta,
uncultivated, wild lands, Front. Limit. p. 42 Goes.; so,relictae possessiones,
Cic. Agr. 1, 1, 3:milites bellum illud, quod erat in manibus, reliquisse,
abandoned, relinquished, id. Rep. 2, 37, 63; cf. possessionem, Pollio ap. Cic. Fam. 10, 33, 4:obsidionem,
to raise the siege, Liv. 5, 48:caedes relinquo, libidines praetereo,
leave unmentioned, Cic. Prov. Cons. 3, 6:consulto relinquere (locum), opp. praetermittere,
id. Off. 3, 2, 9; cf.:hoc certe neque praetermittendum neque relinquendum est,
id. Cat. 3, 8, 18; and:audistis haec, judices, quae nunc ego omnia praetereo et relinquo,
id. Verr. 2, 3, 44, § 106;in this sense also,
id. Brut. 45, 165; cf. id. ib. 19, 76; Hor. A. P. 150:cur injurias tuas conjunctas cum publicis reliquisti?
left unnoticed, uncensured, Cic. Verr. 2, 1, 33, § 84; cf.:vim et causam efficiendi reliquerunt,
id. Fin. 1, 6, 18:vos legatum omni supplicio interfectum relinquetis?
id. Imp. Pomp. 5, 11:quis est, qui vim hominibus armatis factam relinqui putet oportere,
id. Caecin. 3, 9.— Poet., with obj.clause:quod si plane contueare, mirari multa relinquas,
leave off, cease, Lucr. 6, 654.
См. также в других словарях:
guerre — Guerre, Bellum, Militia, {{t=g}}gérron,{{/t}} idem valet quod Arma. Inde nostrum Guerre. Guerre aspre, Acre bellum. Guerre assopie, Bellum restinctum. Une guerre à laquelle on s est servi de Serfs, ou faite par les Serfs, Bellum seruile. Une… … Thresor de la langue françoyse
RYSVICUM i. e. RYSWYK — RYSVICUM, i. e. RYSWYK pagus celebris, et peramoenus Hollandiae, suburbanus Hagae Comitum, Potentissimi, Augustissimi, Felicissini, Serenissimi VILHELMI III. Magnae Britanniae Regis, Castro sumptuosissimo, magnificentissimo nobilitatus; in cuius… … Hofmann J. Lexicon universale
AQUILA — I. AQUILA apud Sugerium de Administrat. sua c. 32. Aquilam vero in medio chori ammirantium tactu frequenti deaur atam, reaurari fecimus, aliosque recentioris aevi Sctiptores, lectrum est seu analogium in modum aquilae alas expansas habentis… … Hofmann J. Lexicon universale
DII — ingenii ab Unius notitia exerrantis figmentum, tot fuêre apud Gentiles, quot deprehendêrunt vel usui suo, vel terrori, vel admirationi apta instrumenta; omisso Eo, qui solus horum Auctor, naturâ suâ invisibilis, per visibilia haec sua opera ipsis … Hofmann J. Lexicon universale
PESSINUS — untis, vulgo Possene Theveto, urbs Galatiae in Phrygiae magnae confinio cui adscribitur a Livio, sub Agdisti monte, in quo Atys tumulatus creditur, teste Pausaniâ in Atticis, ad confluentes Galli fluv. in Sangarium, vix 50. mill. pass. ab Ancyra… … Hofmann J. Lexicon universale
